​​​*رئوف پیشدار
استاد دانشگاه و روزنامه نگار
در جهان امروز ابزارهای ارتباطی و فضاهای نوین در این حوزه مانند اینترنت، پیام رسان های اجتماعی و تلویزیون های ماهواره ای به سلاحی بسیار موثر برای پیشبرد یک عملیات نظامی به خدمت در آمده اند.
این ابزارها در دو حوزه پدافند و آفند عملکرد موثری دارند و ثابت شده چنان‌چه به خوبی و علمی و موثر و با شناخت ابزار و پیام بکار گرفته شوند، آن‌گونه که پیشتر هم در عملیات نظامی در لبنان، عراق، افغانستان و حال سوریه و دیگر نقاط جهان شاهد بودیم، و من در کتابم «عملیات روانی از نظریه تا عمل با تاکید بر جنگ دوم خلیج‌فارس» مستند به آن پرداخته ام، نقش موثری در عملیات روانی علیه جبهه مقابل و متزلزل کردن آن دارند.
نمونه به روز و قابل اعتنای عملیات روانی،استفاده گسترده نیروهای معارض سوری از ابزارهای ارتباطی و در یک مفهوم و معنی کلی رسانه است.
آن‌ها با شناخت رسانه و قدرت آن و تکنیک های ارتباطی، پیوستی رسانه ای بی تردید حاصل یک خرد جمعی از متخصصان ارتباطات و روابط عمومی را در دست داشتند که در طول دو سال آن‌را عملیاتی و در ١٠ روز آن‌را اجرایی کردند.
معارضین در این مدت، هیچ ظرفیتی را در کار ارتباطی خود کنار نگذاشتند.
« ابو محمد الجولانی - با نام واقعی احمد حسین الشرع» رهبر آنان با آن‌که تحت تعقیب دولت ایالات متحده آمریکا به اتهام ارتکاب عملیات تروریستی است، با شبکه خبری CNN به گفت و گو نشست، خبرنگاران محلی و خارجی و عمدتاً ترکیه ای را با خود و نیروهایش همراه کرد تا لحظه به لحظه خبر پیش روی نیروهای معارض را «خبرنگاران کوله پشتی» به افکار عمومی و از جمله ارتش سوریه دادند. او حتی درخواست «تایمز اسرائیل» را برای مصاحبه رد نکرد. شاید به این دلیل که کار رسانه ای در خانواده او مسبوق به سابقه است، قدرت رسانه را می داند، و پدرش سال‌ها از نویسندگان دو روزنامه «الریاض» و « الجزیره» چاپ عربستان سعودی و صاحب تالیف در حوزه اقتصاد نفت است.
نیروهای معارض سوری ظرفیت عظیم و متنوع پیام رسان های اجتماعی بویژه آن‌هایی را که فیلم و عکس محورند، بکار گرفتند و در پیام های خود، سعی کردند از این گروه چهره ای تلطیف شده نشان دهند که از کارنامه پُر از اقدامات تروریستی گذشته اش فاصله گرفته است. جولانی حتی برای نشان دادن تغییرات، لباس به روز مورد نظر جوانان عرب - سوری پوشید و ریش خود را کوتاه و منظم کرد تا چهره جنگجویان داعش را به خود نگیرد، اگر چه او خودش و گروهش نه چندان دور، از بازوهای داعش در سوریه و عراق بودند.
پروپاگاندای معارضین نه فقط مردم عادی سوریه، که در قالب بسته های ویژه ارتباطی مردم دیگر کشورها و سران آن‌ها را نیز هدف گرفت و می شود گفت که جبهه الشام که عمده معارضین را در خود جمع کرده، برای هر جغرافیایی یک بسته ارتباطی مخصوص و ویژه با پیامی خاص همراه با ادبیات مناسب و ابزار توزیعی کارآمد، تدارک دیده بود که هم برنامه های آن‌ها را در صورت دستیابی به قدرت نشان می داد و هم این‌که تبلیغ می کرد که یک گروه خشن با پیشینه اقدامات تروریستی رفتارهایش را تغییر داده و می خواهد یک نظام دموکراتیک مبتنی بر آرای عمومی و با مکانیسم ها و ابزارهای دموکراتیک، کلید واژه های ادبیات مورد پسند غرب، بر سرکار بیاورد. نظامی که در آن، آن‌طور که جولانی رهبر معارضین در صحبت هایش گفته و دائم تاکید می کند در آن همگان فارغ از قومیت و جمعیت، در سوریه یک کشور موزائیکی، به یکسان و بر مبنای شایستگی در اداره امور نقش و سهم خواهند داشت چیزی که در تاریخ سوریه حداقل در پنجاه سال حکومت بعثی ها سراغی از آن نیست.
آیا ادعاهای جولانی در عمل و زمانی‌که گروه او در دمشق قدرت را کاملاً به دست بگیرد و خود را تثبت کُند هم، محل اعتنا خواهد داشت یا مانند اغلب رهبرانی که چون او با قدرت نظامی روی کار آمده اند، فراموش خواهد شد. آینده پاسخ خواهد داد.
از منظر علم استراتژیک روشن است که در سرنگونی بشار اسد، عوامل متعددی دخیل بودند که در جای خود باید تحلیل تخصصی شود و البته باور داریم که نقش رسانه‌ها یکی از این عوامل است و نمی‌توان به راحتی تمامی تحولات سیاسی سوریه را تنها به عملیات‌ رسانه‌ای و روانی نسبت داد، ولی باید پذیرفت که در وقایع سوریه، رسانه ها نقش مهم و موثری داشتند که عراقچی وزیر امور خارجه ایران نیز در مصاحبه ای به آن اذعان می کند.
🟡 برای مطالعه نوشته های نویسنده ،لطفا لینک های زیر را دنبال کنید.

https://chat.whatsapp.com/LgEB4ZlnFKY5ohMdKOOZiO1

https://x.com/lioeLabnnjAz2HE?s=09

https://t.me/raoufpishdar

eitaa.com/raoufpishdar

https://www.facebook.com/Raoufpishdar

https://www.instagram.com/Raoufpishdar

https://www.threads.net/@raoufpishdar