زائران بیت الله هر عبادتی را كه انجام می دهند، راز و رمز بسیاری از آنها برایشان روشن است. نماز كارهایی دارد. روزه زكات و جهاد دستوراتی دارد و... حج، یك سلسله از دستورات و مراسم و مناسكی دارد كه پی بردن به راز و رمزش بسیار سخت است. معنای احرام کردن ، لبیک گفتن که با آن احرام محقق می شود ، بیتوته كردن در مشعر، سرتراشیدن، بین صفا و مروه هفت بار گشتن و در بخشی از این مسافت هَروَله كردن و... راز و رمز اینها پیچیده است; لذا جریان تعبد در حج بیش از سایر دستورات دینی است. مرحوم فیض از وجود مبارك رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ نقل كرد كه حضرتش در موقع لبیك گفتن به خدا عرض كرد: «لبّیك بِحَجّة حقّاً، تعبّداً و رِقّاً». «خدایا من با رقّیت و عبودیت محض، لبیك می گویم و مناسك حج را انجام می دهم». چون سرّ بسیاری از مناسك، به عقل عادی قابل تبیین نیست. چون روح تعبّد در حج بیشتر است. لذا در هنگام لبیك، عرض كرد: «تعبّداً و رقّاً». نظیر ذكری كه در سجده تلاوت گفته می شود.( مقصود از سجده تلاوت، سجده هایی است كه با شنیدن آیات ویژه بر شنوندگان واجب می شود و ذكر آن عبارت است از: «لا اِله اِلاّ الله حَقّاً حقّاً لا اله الاّ الله ایماناً و تصدیقاً لا اله الاّ الله عبودیةً و رقّاً سَجَدتُ لك یا ربّ تعبّداً و رقّاً لا مستنكفاً و لا مستكبراً بل اَنَا عبدٌ ذلیل ضعیف خائف مستجیر».)

ذات اقدس اله به رسولش فرمود: «به یاد این صحنه میثاق گیری باش». گرچه خطاب به پیغمبر است ولی در حقیقت همه انسان ها مخاطبند. خدا می فرماید: به یاد این صحنه باشید كه ما از شما تعهد گرفتیم، حقیقت خودتان را به شما نشان دادیم. شما ربوبیت ما را فهمیدید، عبودیت خود را مشاهده كردید و گفتید: «بَلی». در جواب خدا كه فرمود: «آیا من رب شما نیستم»؟ گفتید: «آری ربّ ما هستی».

احترام خدا، احترام و حریم گیری اعتقادی است; یعنی انسان باید در پیشگاه حق آنقدر كرنش كند كه غیر او را نبیند، به غیر او تكیه نكند و به غیر او دل نبندد و بگوید: «لبیك»; یعنی من به حضور تو آمده ام. «ایای فَارهبون» یعنی این. و حجی هم كه به عنوان رهبانیت محمود و ممدوح تشریع شده، همین است، انسان در بسیاری از مناسك و مراسم می گوید: «لبیك». اصلِ بستن حج و عمره بصورت احرام، با لبیك شروع و بعد هم تكرار می شود.

حج به معنى قصد و قصد زيارت و در اصطلاح فقها قصد خانه خدا و زيارت بيت الله است. حج انجام مراسم و تشريفات و مناسك خاصى است در مكانى (مكه) و زمانى خاص (ماه هاى حج)، و علت ناميده شدن مراسم و تشريفات زيارت بيت الله (كعبه) به «حج» براى آن است كه در لغت حج به معنى قصد و رفتن به سوى كسى و جايى به منظور ديدار و زيارت است و هنگام حركت به سوى مكه براى شركت در اين مراسم قصد زيارت بيت الله مى شود. حج از واجبات و ضروريات است و از اركان مهم دين اسلام است و در ترتيب متداول ابواب فقه، حج باب (و يا ركن) پنجم از ابواب و اركان فروع احكام به اسلام به شمار رفته است. در سال وجوب حج (و نيز در تعداد حج رسول الله) گر چه اختلاف كرده اندولى آنچه مورد اتفاق است آن است كه پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) در سال دهم هجرت حج نمودند. حج بر هر مسلمان (با وجود استطاعت) در تمام عمر يك بار واجب مى گردد (و آن را «حجة الاسلام» گويند).

شجره (شَ جَ رِ) نام درختى است در ذى الحليفه. حضرت رسول(صلى الله عليه وآله وسلم) هر وقت از مدينه به مكه مى آمدند در آن جا محرم مى شدند. (لغت نامه)

 مسجد شجره یا مسجد "ذوالحلیفه " با گسترش مدینه اینک تقریبا به شهر رسول الله (ص) متصل است . رسول خدا (ص) در این مکان نماز خواندند و محرم شدند. بدون احرام نمی شود وارد مکه شد . ازاین مسیر در"شجره " باید محرم شد . برای ورود به مکه باید محرم بود و احرام فقط در میقات ها ممکن است .این مسجد در سال های پیش بسیار محقر و خالی از نظافت بود. درنوسازی اخیر بر مساحت مسجد افزوده اند چنان که گنجایش پنج هزارنمازگزار را دارد .

                                                          ***

   جز بخش هایی از مسجد ، همه چیز در آن به رنگ سفید است. پیرمردی لباس احرام به تن دارد . به سختی قدم بعدی را به دنبال قدم قبلی بر می دارد . محاسنش کاملا سفید است . رد اشک ذوق محرم شدن و زیارت خانه دوست را می شود روی گونه های نورانیش دید.  حیفم می آید با او صحبت کنم . این بهترین حالت ممکن را نباید و حق ندارم از او بگیرم.

  کف مسجد را موکت سبز رنگی پوشانده است . درگوشه ای سه پسر نوجوان در لباس احرام ، این بزرگترین سعادت زندگی خود را جشن گرفته اند . یکی از نوجوانها برادر کوچک تر خود را که چند سال بیشتر ندارد و او هم محرم شده ، روی پای خود خوابانیده است . آنقدر خوشحال است که خنده از لبانش نمی افتد . با دوستش شوخی می کند. دانشجویان ایرانی حاجیان جوان ! تلبیه گویان دور مسجد می گردند.

  از تعداد اتوبوس هایی که در بیرون مسجد متوقف هستند می شود برآورد کرد که چند صد زائر فقط ایرانی در مسجد هستند . حاجیان دیگری نیز از دیگر کشورهای اسلامی در مسجدند .

   موذن بانگ برمی دارد :

 الله اکبر – الله اکبر ... وقت اذان مغرب است . صف های جماعت شکل می گیرد . نمازگزاران اغلب ایرانی شیعه هستند و چند نفر نیز اهل سنت اند . همه کنار هم خدای واحد را ستایش می کنند. امام تکبیر می گوید و نماز شروع می شود . امام از اهل سنت است . همه ی ما مسلمان هستیم و یک خدا ، یک قران و یک پیامبر داریم . بعد تکبیر امام ، نمازگزاران یک به یک تکبیر می گویند و جماعت بزرگی از مومنانی شکل می گیرد که در احرام ، رو به جمال جمیل حق دارند . چند روحانی شیعه هم در جماعت هستند .یک مسوول عالی رتبه ایرانی هم به جماعت ایستاده است . وحدت امت اسلامی را می توان حس کرد ، فقط باید چند قدم دیگربرداشت . کعبه دلهای ما واحد است .

  نماز به پایان می رسد . مردی میان سال به پیرمردی کمک می کند تا با عصا صحن مسجد را طی کند. می گوید پدرش است . هر دو احرام به تن دارند . پدر با هر قدم فرزندخود را دعا می کند .

   چند دانشجو در گوشه ای قران به دست به تلاوت آن مشغول هستند . لحظاتی بعد که قرائت آنها پایان می یابد دانشجویی از آنها عکسی به یادگار می گیرد . اصرار دارند که قران در دستشان باشد و به دوست خود تاکید      می کنند ، قران تو عکس واضح باشه !

   پس از قبول باشد و التماس دعا ، مبارک باشد ، واژه ای است که خیلی تکرار می شود . سعادت زیارت خانه خدا تبریک هم دارد ! حاجی بهوش که میقات است اینجا .

  خانم ها در بخش دیگر مسجد احرام می کنند. موذن بار دیگر بانگ اذان برمی دارد . الله اکبر – الله اکبر و... صف ها دوباره شکل می گیرد . باز هم ایرانی ها اکثریت دارند ولی حجاج دیگر کشورها هم رسیده اند . ازاینجا اگر قصد خانه محبوب کرده ای بدان که باید محرم شوی – ادب شرط است .

    در این نماز،  امام ، حجت الاسلام و المسلمین نجف نجفی مسئول بعثه مقام معظم رهبری در مدینه النبی (ص) است . جماعت شکل می گیرد. اهل سنت و تشییع این بار همه باز هم در یک صف واحد ، نیت نماز عشا و تکبیر نماز .

    نماز که پایان می گیرد مدیران کاروانها عجله می کنند که هرچه سریعتر زائران را راهی کنند. چند ساعتی راه تا مکه است . و اگر شب پایان گیرد ، محرم نمی تواند در زیر سقف طی مسیر کند پس باید عجله کرد .

  زائران بتدریج از مسجد شجره خارج می شوند . هر یک از شهری و دیاری و سرزمینی –حالا دیگر همه یک شکل هستند با ظاهری مانند هم بدون ذره ای تفاوت ! - به یک زبان سخن می گویند : الله اکبر – الله اکبر – لااله الاالله و... صف همینطور جلو وجلوتر می رود – مرد عربی با صلوات بر محمد (ص) و آل محمد سلام الله اجمعین خرما میان زائران توزیع می کند . زائران بر رسول خدا و اهل بیت آن حضرت صلوات می فرستند .

کاروان پشت کاروان – یک مسوول ارشد ایرانی را می بینم – همه محرم هستند و قصد خانه یار را دارند .کعبه پیش رواست  417 کیلومتردیگر – الله اکبر – الله اکبر – لااله الاالله