*رئوف پیشدار
استاد دانشگاه و روزنامه نگار

داده های سال ۱۴۰۲ نشان می دهد ، ۵۴ درصد خانوارها تنها یک شاغل دارند، ۲۵.۵ درصد هیچ شاغلی ندارند و فقط ۱۷ درصد از خانواده‌ها دو شاغل و ۴ درصد سه شاغل یا بیشتر دارند. این آمار نشان‌دهنده وضعیت نگران‌ کننده توزیع اشتغال و درآمد در کشور است.

رهبران در ایران بسیار شعار داده و می دهند که تحقق رشد هشت درصد بدون نیاز به خارج و سرمایه گذاری خارجی امکان‌پذیر است.چنین ادعایی نه از نظر تئوری و نه از نظر سابقه و تجربه‌های عملی، ممکن نیست.
به گفته مقام‌های حکومت، از جمله رئیس‌جمهوری تحقق این رشد اقتصادی نیازمند دست‌کم ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی است. حال آن‌که کل سرمایه‌گذاری خارجی انجام شده در ایران طی ۱۰ سال گذشته بنا به آمار رسمی در مجموع حدود ۲۵ میلیارد دلار است.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش مفصلی با بررسی تجربه تاریخی ۱۳ کشور، پیش‌شرط‌های رشد اقتصادی پایدار را در پنج ویژگی خلاصه کرده که ایران در حال حاضر هیچ کدام را ندارد: «ارتباط با جهان»، «ثبات اقتصاد کلان»، «ميزان بالای پس‌انداز و سرمايه‌گذاری»، «حاکم بودن مکانیسم بازار» و «داشتن دولت معتبر نزد مردم».
متوسط رشد اقتصادی ایران در ۱۵ سال گذشته کمتر از یک و نیم درصد است. با تداوم وضعیت موجود، چشم‌اندازی برای افزایش رشد اقتصادی قابل تصور نیست.
در سال‌های اخیر، تشدید بحران انرژی، قطعی برق و کمبود گاز و تعطیلی صنایع نیز به عوامل تهدیدکننده رشد اقتصادی در ایران اضافه شده است.
در این حال رسانه ها گزارش کردند که «محمدحسن ابوترابی‌فرد» امام جمعه موقت تهران گفته است : ما در بین ۱۰ کشوری که کمترین بدهی خارجی را دارند، از کمترین سطح بدهی خارجی برخورداریم.
او این مساله را یک فرصت برای تحقق رشد ۸ درصدی پایدار اقتصاد ایران می‌داند. این در حالی است که پایین بودن بدهی خارجی یکی از نشانگرهای بحران و یکی از موانع رشد اقتصادی است.
این درست است که ایران یکی از پایین‌ترین ارقام و نسبت‌های بدهی خارجی در سراسر جهان را دارد، اما این نشان‌دهنده انزوا بی‌اعتباری و ناتوانی ایران از جذب منابع مالی است.
بعد از شروع تحریم‌ها در ابتدای دهه ۱۳۹۰ میزان بدهی خارجی ایران کاهش چشمگیری پیدا کرده است. طبق آمار رسمی میزان بدهی خارجی ایران از بالای ۲۰ میلیارد دلار در ابتدای دهه ۹۰ به کمتر از ۶ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۳ رسیده است.
این رقم کمتر از یک و نیم درصد تولید ناخالص داخلی ایران است، در حالی که در بسیاری از اقتصادهای پیشرفته این نسبت حتی بیش از ۱۰۰ درصد است.
در حال حاضر ایران در کنار ترکمنستان، الجزایر، برونئی، کیریباتی، گینه، بوتسوانا، جمهوری دموکراتیک کنگو، لیبی و چند جزیره کوچک، کمترین نسبت بدهی خارجی را در سراسر جهان دارد.
آقای ابوترابی‌فرد هم‌چنین گفته است که با وجود تحریم، ایران هم‌چنان از نظر تولید ناخالص داخلی بر اساس برابری قدرت خرید در رتبه بیست و دوم جهان قرار دارد.
طبق داده‌های صندوق بین‌المللی پول، ایران در سال ۲۰۲۳ میلادی از نظر تولید ناخالص داخلی بر اساس برابری قدرت خرید در رتبه ۲۳ قرار دارد؛ اما این همه ی ماجرا نیست.
اگر برابری قدرت خرید را از محاسبات حذف کنیم، مشخص می‌شود که ایران از جایگاه بیست و یکمین اقتصاد بزرگ جهان در سال ۲۰۱۱ میلادی به رتبه چهل و یکم سقوط کرده است.
شاخص‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد اقتصاد ایران در ۱۳ سال گذشته در مقایسه با کشورهای دیگر عقب افتاده است. از ابتدای سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۳ میلادی اقتصاد ایران حدود ۲۶ درصد رشد کرده، در حالی که در این مدت اقتصاد ترکیه بیش از دو برابر و اقتصاد عربستان سعودی بیش از یک و نیم برابر شده است.
در این مدت نرخ رشد تجمیعی اقتصاد جهان ۵۱ درصد و نرخ رشد تجمیعی کشورهای خاورمیانه بیش از ۴۱ درصد بوده است.
از این هم خبر داشته باشید که گزارش جدید بانک مرکزی تصویری دقیق از وضعیت اقتصادی خانواده‌های ایرانی ارائه می‌دهد.
براساس این گزارش که شامل داده های سال ۱۴۰۲ است، ۵۴ درصد خانوارها تنها یک شاغل دارند، ۲۵.۵ درصد هیچ شاغلی ندارند و فقط ۱۷ درصد از خانواده‌ها دو شاغل و ۴ درصد سه شاغل یا بیشتر دارند. این آمار نشان‌دهنده وضعیت نگران‌ کننده توزیع اشتغال و درآمد در کشور است.
🔶 با سپاس از فکت نامه
برای مطالعه نوشته های نویسنده ،لطفا لینک های زیر را دنبال کنید:

https://chat.whatsapp.com/LgEB4ZlnFKY5ohMdKOOZiO1

https://x.com/lioeLabnnjAz2HE?s=09

https://t.me/raoufpishdar

eitaa.com/raoufpishdar

https://www.facebook.com/Raoufpishdar

https://www.instagram.com/Raoufpishdar

https://www.threads.net/@raoufpishdar