*رئوف پیشدار
استاد دانشگاه و روزنامه نگار
صدا و سیما اطلاعیه رسمی داده و از این‌که «در ثانیه‌های پایانی برنامه سیمای خانواده به مورخ ۲۱ مهرماه، بر اثر سهل‌انگاری و خطای فردی، بخشی از موسیقی یک فیلم سینمایی ایرانی پخش شد که در آن حدود شرعی رعایت نشده بود» عذرخواهی کرده است.
حال آن موسیقی چند ثانیه ای چه بود و حدود شرعی رعایت نشده چه است، موضوع صحبت من نیست. مساله ای که مایل به پرداختن به آن هستم، جایگاه امروز صدا و سیما و نزد همان « مخاطبان گرانقدر» ی است که در اطلاعیه آمده است.
«در پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های سال ١۴٠٢ ، ۵۸ درصد مردم به صدا و سیما اعتماد کم و خیلی کم داشته‌اند. فقط ۲۷درصد اعتماد زیاد و خیلی زیاد ابراز داشته‌اند. بی‌اعتمادی دو برابر اعتماد بوده است. این اعتماد در مردان، در جوانان، و در افراد با تحصیلات دانشگاهی خیلی کمتر، در شاغلین کمتر، و بر عکس در زنان خانه‌دار بیشتر است. در مراکز استان ها کمتر و در روستاها بیشتر است. در تهران نیز خیلی کمتر است.» روزنامه اعتماد
حال آن‌که طبق نظرسنجی خود صدا و سیما که محل تردید است " از نظر ۴۵.٩ درصد مردم در فصل تابستان ۱۳۹۹ ، تلویزیون محبوب‌ترین رسانه بوده است و پس از آن اینترنت با حدود ٢۵ درصد، شبکه‌های اجتماعی با حدود ١۴ درصد، رادیو حدود ۶ درصد و روزنامه و مجلات با حدود ١.۵ درصد در رتبه‌های بعدی قرارگرفته‌اند.
٣٣.٧ درصد از مردم در حد زیاد به اخبار صداوسیما اعتماد دارند و در بین بخش‌های مختلف خبری سیما و شبکه خبر، بخش خبری ٢٠:٣٠ شبکه دو با ٣۴.٧ درصد بیشترین مخاطب را داشتند."
بنا به همان نظرسنجی پربیننده ترین برنامه های سیما مستندهای " حیات وحش " است . حتی اگر آن نظر سنجی پر ایراد و یک طرفه که با پژوهش های دانشگاهی در باره جایگاه صدا و سیما در میان مخاطبان در تقابل است را با چشم پوشی مورد استناد قرار دهیم ، نتیجه این می شود که صدا و سیما با همه ی امتیازات فنی و سهولت دسترسی و رایگان بودن ، در رقابت با رسانه های دیگر که هیچ یک از این امتیازات را ندارند، جایگاه قابل تعریف و قابل اعتنایی ندارد .
مساله اصلی از این‌جا ناشی می شود که رادیو و تلویزیون ایران به هیچ‌کس پاسخگو نیست و مکانیسم پاسخگویی و نظارتی در آن وجود ندارد.موضوع اصلی که باید برای آن فکری کرد، انحصاری‌بودن تلویزیون است. این همان گفتمان مسلط ورشکسته است.ازالفبای علم مدیریت رسانه این نکته مهم است که هر رسانه باید به تعداد مخاطبانش بیفزاید و آن‌ها را حفظ کند . این‌که سازمانی که بودجه‌های عظیم مصرف می‌کند، اختیار همه کار دارد و تحت هیچ فشاری نیست، دست و بالش برای خیلی از کارها باز است و از همه گونه امکانات برخوردار است، به سهولت مخاطبانش را از دست می‌دهد، یعنی کارش را بلد نیست.
یک مصداق دیگر از بهره مند نبودن مدیران صدا و سیما از دانش ارتباطات و سواد شناخت رسانه ، نوع تعامل این سازمان با حوادث امنیتی در کشور از واقعه کوی دانشگاه تهران گرفته تا آن‌چه سال ١۴٠١ دیدیم و همچنین اپیدمی کرونا ، وقایع افغانستان و قدرت یابی دوباره طالبان، جنگ در اوکراین و غزه و بسیاری موضوعات و سوژه هااست.
صدا و سیما در بحث کرونا به روال سنت و عادت خود ، ابتدا به تکذیب شیوع این بیماری پرداخت و در ادامه وقتی جمعیت بیماران سونامی وار به بیمارستان‌ها ریخت ، به خرافه پردازی پرداخت. صدا و سیما در این بحث ، زمانی ناچار شد به متخصصان هم در کنار مدعیان دوربین و صدا بدهد که مرجعیت خود را در یک همه گیری جهانی از دست داده بود.
صدا و سیما را باید در وقایع امنیتی کشور، یکی از مقصرین دانست. این سازمان طی دهه ها گفتمانی یک طرفه را پیش برد. یک صدا و یک حرف، همین و بس! صدا و سیما بدون توجه به انباشت انتظارات از آن در انعکاس خواسته ها و نظرات و آمال مردم، چون نماینده صادقی در نقش رابط بین طبقات مختلف جامعه عمل نکرد.
و حالا که نه فقط مرجعیت، که اعتبار خود را نیز از دست داده است ژست حرفه ای می گیرد و آنتن را به افرادی برای ارائه تحلیل مسائل می دهد که شاهدیم مثل قضیه پیجرها در لبنان، روز پس از پخش و بازتاب یافتن وسیع ادعاها، ناچار به تکذیب گفته های کارشناس! خود می شود و به آن علاوه کنید ادعاها عليه دولت و سخن سخيف میهمانان گزینشی آن علیه رئیس دولت که منتخب مردم یعنی همان « مخاطبان گرانقدر» تلویزیون هستند و موارد پرشمار دیگر!
مدیران صدا و سیما به تجربه و مستند به کارنامه گذشته، نشان داده اند در اساس به چند صدایی در این سازمان باور ندارند.
در جهان امروز و به مدد توسعه ابزارهای ارتباطی متنوع، بیننده ای که از تلویزیون می شنود و می بیند در بحث کرونا آقایی با تمسک به مذهب، علم بشری را که پیوسته بازبینی و به روز می شود با اوراد و خرافه ، به چالش می کشد ،جز این باور ندارد و نتیجه نمی گیرد که تلویزیون با آن تشکیلات وسیع و چاه ویل بودجه خوار ، به شعور و فهم و علم بشر توهین می کند.
📄 برای مطالعه نوشته های نویسنده متمنی است لینک های زیر را دنبال کنید:
https://chat.whatsapp.com/LgEB4ZlnFKY5ohMdKOOZiO1
Http://r-pishdar.blogfa.com
https://t.me/raoufpishdar
eitaa.com/raoufpishdar
instagram.com/raoufpishdar
