*رئوف پیشدار استاد دانشگاه- دهم تیرماه ١۴٠۲

جهانی که در آن به‌سر می بریم، دنیایی دیجیتال شده است که بر وسعت و نفوذ فناوری‌های دیجیتال در آن بسرعت افزوده می شود. در این دنیا، اقداماتی مانند فیلترینگ بزرگترین عامل ضد توسعه و مهلک برای اقتصاد های رو به توسعه دانسته می شود. امروزه آمار و ارقام و نتیجه مطالعات و تحقیقات نشان داده است که فیلترینگ به لحاظ فنی غیرممکن و ضرر آن برای جامعه، فرهنگ و اقتصاد خیلی زیاد است. روشن است که هدف از فیلترینگ گسترده جلوگیری ازحضور کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی و منع دسترسی به سایت ها و منابع بر بستر اینترنت است که به شهادت آمار در این کار موفق نبوده اند. ۶٠ درصد از کل کاربران اینترنت در جهان عضو شبکه‌های‌اجتماعی هستند. در ایران هم ۵۴ درصد از مردم در شبکه‌های اجتماعی مختلف عضو هستند و حضور دارند. حضور پررنگ افراد در این پلتفرم‌ها شبکه‌های اجتماعی را تبدیل به فضای مهمی کرده است. در سال گذشته از ۶ میلیون اکانت پابلیک ایرانی در اینستاگرام ۴۵۰ میلیون پست منتشر شده و کاربران ایرانی در هر ثانیه بیش از ۲۵ هزار بار پست‌های اینستاگرام را می‌بینند. اینستاگرام از پلتفرم هایی است که فیلترینگ فشار زیادی روی آن دارد و همین آمار پیش گفته نشان می دهد که فیلتر کردن نه فقط این پلتفرم‌ که بسترهای دیگری مانند تلگرام نیز شکست خورده است. بر اساس آخرین اطلاعات دیتاک، علی‌رغم فیلترینگ ، همچنان بین ۵۸ تا ۶۱ میلیون نفر ایرانی از تلگرام و بین ۴۲ تا ۴۶ میلیون کاربر ایرانی از اینستاگرام استفاده می‌کنند. سایت زومیت گزارشی درباره استفاده ایرانیان از شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده و نوشته است در ایران ۵۴ درصد از مردم در شبکه‌های اجتماعی مختلف عضو هستند. دیتاک با هدف دریافت اطلاعات از رفتار کاربران ایرانی در سال ۱۴۰۱ گزارش سالانه خود را منتشر کرده است. بر اساس یافته‌های دیتاک با وجود تمام محدودیت‌هایی که برای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در ایران وجود دارد، تا پایان سال ۱۴۰۱ حدود ۵۸ تا ۶۱ میلیون ایرانی کاربر تلگرام بوده‌اند. اینستاگرام هم ۴۲ تا ۴۶ میلیون کاربر ایرانی دارد و حدود چهار میلیون کاربر ایرانی هم در توییتر فعال هستند. دنیا در حال تغییر است و این تغییرات بیشتر از راه هوش مصنوعی، ارتباطات بین المللی، اینترنت و سرعت آن امکان‌پذیر است اما وقتی خودمان را از این امر محروم می کنیم، یعنی خودمان را از توسعه دور کردیم. دنیای قبل از اینترنت با امروز بسیار متفاوت بود. در طول ۴۰ سال گذشته، افزایش مستمر شاخص‌های کلیدی توسعه اقتصادی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه وجود داشته است. رشد تولید ناخالص داخلی، با گسترش سریع اتصال به اینترنت، که در دهه ١۹۹۰ افزایش یافت، همزمان است. از شبکه‌ای مبهم از محققان و کارشناسان فناوری سه دهه پیش، اینترنت برای بیش از یک‌چهارم مردم جهان به واقعیتی روزمره تبدیل شده است. کره زمین اکنون در شبکه‌ای پیچیده و رو به رشد از کابل‌های زیردریایی پیچیده شده است که حتی دورافتاده‌ترین گوشه‌های این سیاره را به هم متصل می‌کند. امروزه دو میلیارد نفر به اینترنت متصل هستند و تقریباً هشت تریلیون دلار هر سال از طریق تجارت الکترونیک دست‌به‌دست می‌شود. در طیف وسیعی از اقتصادهای بزرگ و توسعه‌یافته، اینترنت تاثیر زیادی بر نرخ رشد اقتصادی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که اینترنت به‌طور متوسط۳/٧درصد از تولید ناخالص داخلی در اقتصادهای بزرگ را در سال ۲۰١٩ تشکیل می‌داد که این مقدار تا سال ۲۰۲۵ به بیش از ۸/۵ درصد افزایش خواهد یافت. این اقتصادها به تنهایی بیش از ۷۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهند. اگر مصرف و مخارج اینترنت یک بخش بود، وزن آن در تولید ناخالص داخلی بیشتر از صنعت انرژی یا کشاورزی بود. سهم کل اینترنت در تولید ناخالص داخلی جهانی بیشتر از تولید ناخالص داخلی اسپانیا و کاناداست و سریع‌تر از تولید ناخالص داخلی برزیل در حال رشد است. با این توصیف و توضیح باید درک شود که لازم است راه توسعه و پیشرفت را جلوی پای جوانان قرار داد اما فیلترینگ، نقطه مقابل اهداف توسعه ای است. باید فهمیده شود که پدیده های اجتماعی، علل مختلفی دارند و وقتی می گوییم تا برقراری امنیت، فیلترینگ ادامه دارد، باید به همه این علل توجه کرد که اقتصاد جامعه بدون تردید نخستین و مهم ترین آن‌هاست.