ترکیه در لشگر کشی به سوریه جدی است
*  رئوف پیشدار - یادداشت صفحه اول شماره روز شنبه اول امرداد ١۴٠١ روزنامه  «ثروت» 
تهران هفته گذشته کانون توجهات سیاسی به مسائلی بود که اگر چه در جغرافیای سیاسی منطقه جریان دارد، اما تاثیرات آن ها فرامنطقه‌ای است، مانند جنگ در اوکراین و بحران سوریه!
 «ولادیمیر پوتین» در پنجمین سفرش به تهران همزمان با  «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه میهمان مقامات ایرانی بود و دیدارها و گفت و گوهایی نیز 
 بنا بر اخبار رسمی حول جنگ اوکراین، همکاری های دوجانبه درعرصه های مختلف مثل نفت و بازرگانی و بحران سوریه در قالب« نشست کشورهای ضامن توافق آستانه» از اهم آن ها بوده است.
آنطور که برون داد جلسات تهران با شرکت پوتین، اردوغان و مقامات ایرانی حکایت دارد، در مورد بحران سوریه گفته شده است که ایران و روسیه، ترکیه را از تجاوز نظامی به شمال سوریه برحذر داشته اند. تجاوزی که قرائن بسیاری دلالت بر تصمیم آنکارا به آن دارد. 
ترکیه هم با ایران و هم با روسیه ( به همان شکل با اوکراین) روابط نزدیکی دارد، اما منافع و تعریف هایی که از بحران سوریه دارد، مانند حوزه ارضی منافع و تعریف از تروریسم در تضاد منافع با تهران و مسکو است. 
روشن ترین نشانه از این تضاد در گفت و گوهای رجب طیب اردوغان با رهبران ایران ابراز شده است.
ایران و ترکیه،  از سال ٢٠١٠ و با آغاز موج انقلاب‌های معروف به «بهارعرب» با یکدیگر وارد یک دوره ناتمام تعارض منافع شدند. این رقابت گاه آشکار و گاه نهان، به‌ویژه در جریان جنگ داخلی سوریه به یک رویارویی آشکار کشیده شد.
 ایران با اعزام نیروهای «مستشاری» و کمک های تسلیحاتی نقش اصلی در حمایت از بشار اسد را بر عهده گرفت. ترکیه، در برابر ایران و در حالی که جریان‌های اخوانی از مصر تا لیبی در حال کسب قدرت بودند، از شبه‌نظامیان موسوم به ارتش آزاد و بعدها گروه‌های ریز و درشت موسوم به جهادی در سوریه حمایت کرد.
اردوغان در تهران این هشدار تازه را هم از ایران و هم روسیه دریافت کرد که نباید به شمال سوریه و علیه کُردها حمله کند ، رئیس جمهوری ترکیه در مقابل از تهران و مسکو خواست تا با آنکارا در مبارزه با آنچه آنرا «تروریسم» خواند، همکاری کنند. ترکیه نیروهای کُرد سوریه را تروریست توصیف می‌کند اما ایران و روسیه در قبال احزاب کُرد سوریه و بازوهای مسلح آن‌ها چنین ادبیاتی ندارند. 
زمانی که موج بهار عرب در مارس و آوریل سال ۲۰۱۱ به سوریه رسید و بخش عمده‌ای از این کشور درگیر شورش‌های عظیم حاشیه‌نشینان شد، ارتش سوریه نیروهای مسلح خود را از نواحی عمدتا کُردنشین شمال  به مرکز و جنوب فراخواند. از قرار معلوم و براساس توافقی نانوشته میان دمشق و حزب اتحاد دموکراتیک سوریه، دولت بشار اسد، ناتوان از کنترل تمام خاک کشور، دست کُردها را برای کنترل شهرها و روستاهای خود باز گذاشت. این استراتژی، با توجه به قدرت شورشیان عمدتا سنی و اسلام‌گرا و طوفان سرنگونی جمهوری‌های عربی در آن سال قابل فهم است.
  اردوغان در تهران همچنان مُصر بود که بگوید : تا زمانیکه نگرانی‌های امنیتی ما برطرف نشود، عملیات جدید در دستور کار ما خواهد بود. این یعنی اینکه هشدارها و حتی لحن تند دو کشور ایران و روسیه در مقام ضامن توافق آستانه نتوانسته است فکر حمله دوباره به سوریه را از سر اردوغان خارج کند. اردوغان یک روز بعد از بازگشت، دستور حمله به کردستان عراق را داد که نشان دهد در تهدیداتش علیه سوریه جدی است. 
نیروهای دولتی سوریه پس از تصرف بخش های عمده ای از این کشور، پس از قريب ١١ سال جنگ داخلی هنوز نتوانسته‌اند حاکمیت دمشق را بر بخش هایی از شمال سوریه که ترکیه به آن چشم داشت ارضی هم دارد، اعمال کنند و بنظر می رسد که ترجیح دمشق فعلا ایستادگی کُردها در برابر تهدیدات سرزمینی آن ها باشد. 
 ادامه استقرار نیروهای آمریکایی در شرق فرات هم  از نگاه آنکارا تهدیدی برای آن است چون از «تروریست ها حمایت می کند- اردوغان »آنکارا گروه های کُرد را  « تروریست » می خواند و اردوغان در تهران تاکید کرد که: «آمریکا باید از شرق فرات خارج شود. آنچه از روند آستانه خارج شد این بود. ترکیه نیز چنین توقعی دارد زیرا این کشور ( آمریکا) در حال تغذیه تروریست‌ها است.» 
  جدی ترین هشدار برای پرهیز آنکارا از لشگرکشی به سوریه را اردوغان در تهران از مقام رهبری دریافت کرد که گفتند:حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه به ضرر هر دو کشور است.
با این همه اردوغان مدعی بود :ترکیه با پاکسازی جنوب سرزمین خود به تمامیت ارضی سوریه کمک می‌کند و در هفتمین نشست آستانه نیز گفت : به مبارزه با سازمان های تروریستی ادامه خواهیم داد.
در خبرهای رسمی جمله ای خاص از مقام معظم رهبری خطاب به اردوغان وجود داشت که می تواند یادآور حادثه امنیتی بزرگ سال های اخیر ترکیه و حمایت ایران از دولت آقای اردوغان در آن  باشد. آن جمله این بود : ما همواره از دولت شما در مسائل داخلی و در مقابل دخالت‌ها دفاع کرده‌ایم و همچنانکه گفتید دوستان دوران سخت یکدیگر هستیم و برای ملت مسلمان ترکیه دعا می‌کنیم. 
در نیمه شب ۱۵ جولای ۲۰۱۶ خبری عجیب در رسانه های منطقه و جهان مخابره شد که حاکی از کودتای نظامی توسط ارتش ترکیه علیه دولت این کشور بود. گروهی از نظامیان ارتش ترکیه ضمن دستگیری رئیس ستاد مشترک ارتش این کشور، اقدام به کنترل برخی ساختمان های اداری و نظامی این کشور، فرودگاه  آتاتورک استانبول و پل ها و مسیرهای ارتباطی اصلی این شهر و آنکارا پایتخت کردند. 
  به هر ترتیب اردوغان در آن زمان هیچ متحد قابل اتکایی به جز ایران در اختیار نداشت و بنابر ادعای منابع خبری در همان زمان، هواپیمای حامل وی با عبور از منطقه مرزی وارد حریم هوایی ایران شده و تحت اسکورت جنگنده های نیروی هوایی ارتش ایران قرار می گیرد.
ترکیه بیش از ۵٠ سال است که عضو ناتو است و به علاوه با اسرائیل رابطه نزدیک دارد که مورد انتقاد ایران است. مقام رهبری در تهران به اردوغان همچنین گفتند که  : امروز نه رژیم صهیونیستی، نه آمریکا و نه دیگران نخواهند توانست جلوی حرکت عمیق فلسطینی ها را بگیرند و عاقبت کار به نفع مردم فلسطین خواهد بود.
 ناظران سیاسی با این همه احتمال حمله ترکیه به شمال سوریه به ظاهر با هدف دور ساختن گروه های کُردی از مرزهایش را قوی می دانند زیرا :
با توجه به مطامع ارضی ترکیه نسبت به بخش هایی از شمال سوریه، در حالی که جهان متوجه جنگ در اوکراین است، روسیه نیز با کاهش نیروهایش در سوریه بیشتر به جنگ اوکراین می پردازد، زمان مناسب همین حالا است.
با نقشی که ترکیه در جنگ اوکراین در همکاری با مسکو و کیف طرف دارد، به علاوه عضویت ترکیه در ناتو که روسیه را به نزدیکی همچنان با او ترغیب می کند، بعید بنظر می رسد که مسکو مانعی جدی در مسیر عملیات ترکیه در شمال سوریه باشد.
انتخابات پارلمانی ترکیه به زودی برگزار خواهد شد و حزب اردوغان با توجه به کاهش اقبال رای دهندگان، به یک محرک نیاز دارد که جنگ در سوریه و اشغال شمال آن می تواند، آن چیزی باشد که می تواند آرا را به سمت حزب عدالت و توسعه آقای اردوغان مایل کند.
در شرایطی که روسیه درگیر در اوکراین است، آمریکا هم مایل است جای پای خود در شرق فرات که منطقه ای نفت خیز است، حفظ کند و لشگر کشی ترکیه می تواند افکار عمومی را از حضور اشغالگرانه آمریکا در سوریه منحرف کند.